Robert-Jan de Kort
Architectuur
Projecten Profiel Contact
In de jaren zeventig leidde het sociale woonbeleid van Rotterdam tot stoere daden. Zo werd aan het Hofplein de Pompenburgflat gebouwd, naar ontwerp van architect en rasprovocateur Carel Weeber, als tegenhanger van de verrezen kantoortorens die door het sociaaldemocratische stadsbestuur 'erecties van het grootkapitaal' werden genoemd. Weebers 'anti-erectie' van 226 woningen werd een liggend bouwvolume dat zich in één vloeiende beweging langs de contouren van de kavel uitstrekt en de stad lijkt toe te roepen: 'Kom maar op, wie doet me wat?'
Maar nu Rotterdam opnieuw hoge ambities heeft om betaalbare woningen te bouwen, wacht de Pompenburgflat de sloopkogel. Het paradepaard van het sociale woonbeleid van weleer moet ironisch genoeg plaatsmaken voor nieuwe ‘erecties van het grootkapitaal’.
Na een decennium van anti-erecties zoals de Pompenburgflat, begon Rotterdam hoogbouw weer te verwelkomen, vanuit de overtuiging dat torens bijdragen aan het internationale prestige van de stad. Inmiddels is van directe invloed van het stadsbestuur op de woningbouw geen sprake meer en hoopt de stad met investeringen in de publieke ruimte een aantrekkelijk canvas te creëren voor projectontwikkelaars. Nu ook het Hofplein wordt omgetoverd tot een groene oase is het niet verwonderlijk dat Red Company op de plek van de Pompenburgflat drie woontorens wil bouwen, waaronder de hoogste van Europa. De ontwikkelaar krijgt daarbij alle medewerking van de gemeente. Er is immers beloofd dat een van de torens meer sociale huurwoningen bevat dan de Pompenburgflat. Nou begrijp ik dat de projectontwikkelaar geld wil verdienen op deze prominente plek en snap ik dat de gemeente enthousiast is over de toename van het aantal sociale huurwoningen. Wat mij echter schokt, is hoe gemakkelijk de gemeente bereid is om de kwaliteiten van de Pompenburgflat hiervoor op te offeren.
Niet alleen het aantal betaalbare woningen, ook nog met energielabel A, maken de Pompenburgflat tot een voorbeeld van goede sociale woningbouw. Vooral omdat het de bewoners verenigt met een gemeenschappelijk domein. Achter de ongenaakbare buitenkant schuilt immers een zachte binnenkant. Door zijn horizontaliteit omhelst het woongebouw een groen binnenhof, met een grote plataan als middelpunt. Daaromheen ligt een gezamenlijke tuin met zitbanken, waar alle woningen op uitkijken. Door de gekromde vorm kunnen de bewoners elkaar zien lopen over de galerijen en op de terrassen zien zitten. Deze verscholen plek is hún plek.
45 jaar geleden wilde het Rotterdamse stadsbestuur geen torens, maar sociale huurders aan het Hofplein, waardoor de Pompenburgflat ontstond als lichtend voorbeeld voor sociaal woonbeleid. Juist nu de stad in zijn Woonvisie betaalbaarheid, duurzaamheid en bestaande bouw tot voorname uitgangspunten benoemt, kiepert het stadsbestuur een toonbeeld hiervan zonder pardon weg en gebruikt het de bewoners als wisselgeld in de zucht naar prestige. Weg plataan, weg gezamenlijk domein en weg Weeber. Daarmee verliest de stad niet alleen een deel van zijn sociaal erfgoed, maar staat de voorgenomen sloop van de Pompenburgflat symbool voor Rotterdam als stad van hypocriet woonbeleid.
Gepubliceerd op 26 november 2024
Terug naar overzicht